Side`de Turizm

Side`de Turizm Tarihi i.Ö 7`inci yüzyildan başlayan Side, 50 yil öncesine kadar küçük bir köydü.
Giritli göçmenlerin yaşadiği ve geçimlerini tarim ve balikçilikla sağladiği bu köye bir gün sihirli bir değnek dokundu.Küçük köy evlerinde pansiyonculukla başlayan turizm, bugün lüks tatil köyleri ve oteller ile artik dünyanin ilgisini topluyor...
Alanya karayolunun 72. Kilometresinden güneye dönen yoldan 60 kilometre uzaklikta bulunan Side, şaşirtan doğa güzelliği ve tarihi ile konuklarini ağirlamaya devam ediyor. istanbul Üniversitesi`nden Prof. Arif Müfit Mansel ve ekibinin 1947`te başlattiği kazi ve onarimlari çalişmalari sayesinde oluşturulan '`Açik hava Müzesi'` ise doğa ile olduğu kadar tarih ile ilgilenen turistlerin ilgisini çekiyor.
Side, Akdeniz`e uzanan küçük bir yarimada üzerinde i.Ö 7`inci yüzyilda Kymeliler tarafindan kuruldu. şehrin başlica tanrilari Athena ve Apollon`du. Athena`nin bereket sembolü olan nar şehrin adeta simgesiydi. şehir, i.Ö 6`inci yüzyilda Lydia, 5`inci yüzyilda Pers, 4`üncü yüzyilda iskender ardindan da Helenistik Kralliklarinin egemenliği altina girdi. şehrin en parlak dönemi i.Ö 1`inci yüzyilda Roma ile ilişkilerin kurulmasiyla başladi. Bu parlak dönem i.S 3`üncü yüzyila kadar devam etti. Side bu dönemde hem Akdeniz`in en önemli liman kenti ve en önemli pazari, hem de kültür ve eğitim merkezi oldu. Bugün bile ayakta olan görkemli yapilar bu dönemde inşa edildi. şehir önemini 5`inci yüzyil sonunda kaybetse de tamamen terk edilene dek küçük bir Hiristiyan kenti olarak hayatini sürdürdü. 10`uncu yüzyildan sonra gerek depremler, gerekse savaşlar nedeniyle şehir yanip, yikildi. Ayni dönemde korsanlarin akinina uğradi. Side`nin son yoğun yerleşimi 1895 yilinda Girit`ten göçen Türkler tarafindan gerçekleştirildi.

Mitoloji Ve Side
Anadolu Mitolojisi`ne göre Nar anlamina gelen Side`nin ortaya çikişinin ilginç de bir öyküsü var. Touros`un kizi, doğa verimlilik Tanriçasi Side, küçük kiziyla, çiçekler toplamak ve çelenk yapmak üzere Manavgat Nehri`ne gider. Renkli çiçekleri ve parlayan yapraklari olan bir ağaç gören Side, kizina vermek üzere hemen bir dal koparir ağaçtan. Kötü insanlardan korunmak için ağaca dönüşmüş bir peridir aslinda. Kopan dalin yerinden de kanlar fişkirmaya başlar. Side hem üzülür, hem de korkar. Hemen kaçmak ister. Ama artik çok geçtir, çünkü ayaklari yere kök salmiş ve artik o da bir ağaç haline dönmüştür. Side`ye bu gezide eşlik eden periler, onu taze göz yaşlariyla islatirlar. Büyük bir hata yaptiğini söyleyen Side, şunlari söyler:
`Bundan böyle kan rengi meyvelerimle, doğanin ve yaşamin simgesi olacağim. Kizimi sik sik buraya getirin. Gölgemde oynasin. Ama ona, bir ağaca zarar vermemesi gerektiğini söyleyin. Çünkü belki de her biri ağaca dönüşmüş bir tanri olabilir.`
Mitolojiye göre Side (Nar) böyle ortaya çikar.

Tarihin Büyüsü
Antik dönemde bağ bozumu şölenlerinden, gladyatör savaşlarina sahne olan ve i.S. 2`inci yüzyilda yarimadanin en dar noktasina inşa edilen Side Tiyatrosu, Uluslararasi Side Kültür ve Sanat Festivali`ne ev sahipliği yapiyor.
M.S.8`inci yüzyilda Arap akinlari sonucu yakilip yikilan ve daha sonra meydana gelen bir deprem sonucunda sahne binasi iç tarafa orkestra üzerine yikilmiş olan tiyatro, bir yamaca kurulan diğer tiyatrolarin aksine, temel üzerine oturtulmuş.
Adeta bir açik hava müzesi görünümünde olan Side`de tapinaklar ise yöreye gelen konuklari, tarihin derinliklerine götürüyor. Tapinaklarin Doğu bölümü işiğin, güzelliğin ve sanatin tanrisi Apollon, bati bölümü ise Athena`ya adaniyor. Hamam, liman, şehir surlari, sütunlu cadde, agora, anitsal çeşme de önemli tarihi eserler arasinda yer aliyor.

Türkiye`de Bir ilk
şiddetli bir yağmur sonrasi, açik hava müzesi Side`ye yeni bir eser daha kazandirildi. Yağmurun ardindan çevre temizliğine başlayan belediye ekiplerinin bulduğu ve Kültür Varliklari ve Müzeler Genel Müdürlüğü`nden alinan izinle Side Müzesi yetkililerinin yaptiği kurtarma kazilari sonrasinda açik hava müzesine yedinci lahit de kazandirilmiş oldu. Lahitte 9 kişiye ait iskeletler, 5 adet camdan yapilmiş gözyaşi şişesi, 1 adet bronz ayna ve taş ayna arkasi, 1 adet de kandil ortaya çikarildi. Yetkililer, i.S 2`inci yüzyila ait olduğunu belirttikleri lahitin, bir aile mezari olabileceğini söylüyorlar. Side, Türkiye`nin tek müze tamir atölyesine sahip bir merkez olarak da dikkat çekiyor..Yakin geçmişte kurulan atölye, 1960`larda restorasyon amaciyla kullanilan ucuz malzemelerin heykellerde paslanmaya yol açmasinin ardindan, tarihi kurtarmak amaciyla başlatilmiş bir girişim.
Side Müzesi`nde sergilenen heykellerin 1960`li yillara rastlayan restorasyonunda, zamanin kisitli olanaklariyla, tasarrufa gitmek amaciyla ucuz malzeme kullanildiğini beliren yetkililer, ucuz malzeme nedeniyle, demir çubuklarin paslanmaya başladiğini, tuzlu, rutubetli deniz havasinin da olumsuz etkilerinin olduğunu anlatiyor. Bazi heykellerde pas dokusunun şişmesiyle çatlak ve kiriklar oluşmaya başladiğini belirten yetkililer, eski pasli demirlerin özel matkaplarla çikarilip, yeni paslanmaz çelik çubuklar konulduğunu belirtiyor. Eserler üzerinde doğal etkenlerle oluşan kararmanin ise buhar püskürtme makinesiyle temizlendiğini anlatan yetkililer, bugüne kadar 60 eserin onarilip temizlendiğini söylüyor. Atölye`de 2007 yilina kadar 100`e yakin eserin daha onariminin yapilmasi planlaniyor. Atölye ayni zamanda yörede yürütülen kazi çalişmalarindan çikarilan eserlerin temizlenmesi amaciylada kullaniliyor.
Tarihine sahip çikan Sideliler, atölyenin yapimina da destek olmaya devam ediyor. Side Anitlar Bakim, Onarim ve Restorasyon Komitesi finansörlüğündeki çalişmaya, Side Belediyesi`nin yanisira, kent esnafi da katki koyuyor.

Giritlilerle ilk Turizm
Side`de turizm, 885`te Girit`ten göç eden Türklerin köye yerleşmesi ile Side yeniden canlanmaya başliyor. Göçmen 90 aile geçimlerini tarim, hayvancilik ve balikçilikla sağliyor. Ve Side`nin kaderi Halikarnas Balikçisi Cevat şakir Kabaağaç`in kardeşi Suat şakir Kabaağaç`in, ilk küçük oteli kurmasiyla değişiyor. Kabaağaç, bölgedeki balikçilara, balik türlerini öğretiyor, balikçiliği geliştiriyor ve ev pansiyonculuğuna teşvik ederek, turizmi başlatiyor. Pek çok Sideli evinin bir odasini turistlere vermeye başliyor. ilk yillarda konuklardan para bile talep edilmiyor...
1975 yilindan sonra Antik Side`de sayilari fazla olmasa da küçük işletmeler açilmaya başliyor. 1986 yilindan sonra da kitle turizmi başliyor. Bu hareket Side`de de hissediliyor. Side, belediye olduktan sonra ise imar plani yapilip, turizm alanlari ilan ediliyor. Böylece çok yatakli otellerin önü açilmiş oluyor.
Side artik lüks tatil köyleri, otelleri, motelleri ve pansiyonlari ile Türk turizminde önemli bir yeri olan bir turizm merkezi. Her yil milyonlarca yerli ve yabanci turistin ziyaret ettiği Side, doğasi, tarihi ve hareketliliği dünyanin ilgisini çekiyor. `Bir zamanlar Manavgat`in en fakir köyü` olan Side bugün, tüm dünya gezginlerince bilinen bir yer...
Kitle turizmi nedeniyle pansiyonculuğun artik yavaş yavaş yok olmaya başladiğini anlatan yöre halki, Side`nin bir `Dünya kenti` olduğunu belirterek, `Bölgede daha çok kitle turizmi yapiliyor. Büyük oteller, Her şey Dahil sistemiyle çalişiyor. En çok Almanlar geliyor. Bunu da Hollandali, ingiliz ve az sayida Rus turist takip ediyor. Bölgenin ilk sahipleri biz Giritliler. Ancak şimdi sayimiz azaldi` diyor. Ve pansiyon sahipleri, lüks otel ve tatil köylerinin karşisina artik bir `şirket` olarak çikiyor. Antik Side Yarimadasi`ndaki, 9 pansiyon ve butik otel işletmecisini tek bir çatida `Side Evleri` adi altinda toplaniyor. şubat 2004`te kurulan Side Evleri, şimdi 350 yatak kapasitesi ile unutulan ev pansiyonculuğunu canlandirmayi hedefliyor. Birliktelikteki amaç, pazarlama, tanitim, iç piyasada pazar payini artirma, giderleri minimuma düşürmek. Begonville Pansiyon, Huzur Otel, ilhan Otel, Kamer Motel, Hotel Lale Park, Onur Pansiyon, Sevil Otel, Tuana Hotel, Yüksek Pansiyon`dan oluşan Side Evleri, antik yarimadada diğer pansiyonlara da örnek olmuş durumda.
Side Belediyesi de bugüne kadar yaşanan su, çöp gibi pek çok alt yapi sorunlarini çözmek için projeler hazirliyor. Büyük Plaj`daki günübirlik tesis sorunu, kiralama yöntemiyle çözülürken, 600 dönümlük SiT alaninda bir yürüyüş alani yapiliyor. Apollon Tapinaği`ni ve Portikli Yolu geçtiğimiz yil işiklandiran Side Belediyesi, yarim kalan Side Limani`nda da çalişmalarini yürütüyor. 30 yillik su sorunu ise bu yil sonunda tamamlanacak drenaj çalişmalari ile artik sona eriyor.

Turizmciler Tek Çati Altinda
ilk başkanliğini Zekai Avci`nin yaptiği ve 1996 yilinda kurulan Side-Manavgat Turizm işletmecileri Derneği`nde (Side TUDER), bu görevi 2000 yilindan bu yana Cengiz Haydar Barut yürütüyor. Kuruluşundan bu yana çok sayida fuara katilan, bazi fuarlara da malzeme desteğinde bulunan TUDER, bugün 35 bininin üzerinde yatak kapasitesine sahip, 102 tesisli bir çati özelliğinde.

Bölgedeki turistik tesislerin sahip ve yöneticilerini biraraya getirerek iletişimi sağlamak, ortak sorunlara çözümler üretmek, bölgeyi ilgilendiren pazarlama ve tanitim konularinda ortak hareket birlikteliğini sağlamak, doğal ve tarihi varliklara sahip çikmak, bu amaçla yerel yönetimler, sivil toplum örgütleriyle işbirliği yapmak üzere kurulan dernek, bölge adina pek çok kültürel etkinliğe de öncülük yapiyor. Side`nin kültürel ve sanatsal etkinlikleriyle de hafizalara kazinmasindan yana olan Side TUDER bu amaçla Side Antik Tiyatro`da farkli kültür ve sanat etkinlikleri organize ediyor. Anadolu Ateşi, Hürrem Sultan gibi dans gösterilerinin yanisira, Uluslararasi Side Kültür ve Sanat Festivali`nin de ana sponsoru olan Side TUDER, 2005 yili çalişmalarina da hizli başladi.
Bu yil 30`un üzerinde yerli ve yabanci fuara katilmayi hedefleyen TUDER, sezon boyunca Antik Side Tiyatrosu`nda haftada en az bir konser ve ya etkinlik düzenlenmesini planliyor. Uluslararasi nitelik taşiyan klasik müzik, Flamenko konserleri, opera bale, tiyatro bunlar arasinda sayilabilir. Dernek, bu yil yurt içi tanitim faaliyetlerine de ağirlik vermeyi planliyor.